ِِ ژان آموس کمنیوس:
ژان آموس کمنیوس (1592-1671) یکی از برجستهترین و بزرگترین مربیان تعلیم و تربیت مغرب زمین در قرن هفدهم است. از آنجا که آرای او جنبهای جهانی نیز پیدا کرده بود، برخی او را «پدر آموزش و پرورش جدید» میدانند (کاردان، 1381، ص110).
او آثار زیادی در زمینهی تعلیم و تربیت از خود برجای گذاشت (حدود یکصد و هفتاد اثر بزرگ و کوچک) که برخی از آنها عبارتند از: آموزش بزرگ، مدرسه کودکی، برداشتن بند زبانها، کاخ مؤلفان، تجسم عالم امور محسوس، و رواق (مایر، ج1، 1374، ص298-297). مهمترین اثر او همان «آموزش بزرگ» است که شامل کلیهی نظریات او دربارهی اصول و روشها و سازمان آموزش و پرورش است (کاردان، 1381، ص110).